İlçemiz Acıpayam Tanıtımı

• Acıpayam Tarihi ;
• Eski çağlarda " İndos Vadisi" olarak bilinen bölge; sırasıyla Hititler, İonlar, Akalar, Frigler, Lidyalılar, Persler Helenler ve Roma İmparatorlukları´nın egemenliği altında kalmıştır.
• 1071 Malazgirt Savaşından sonra Anadolu´ya gelen göçmen Türk Boylarından Oğuz Kafilesi´nin Avşar Oymağı´na bağlı Karaağaç Baba yönetimindeki bir kol Eşeler Dağı Eteği´ne (bugünkü Dodurgalar, Yazır, Kumavşarı, Darıveren Beldeleri ve çevresi), diğer kolu da Elmadağ eteğine (bugünkü Karahöyükafşarı, Yeşilyuva, Yatağan çevresi) yerleşmişlerdir.
• Merkezi Kütahya´da olan ve bugünkü Serinhisar İlçesine sınır Germiyanoğulları Beyliği, bereketli Hamit Ovası´nı (Acıpayam Ovası) ele geçirmek amacıyla uzun süren savaşlar yapmışlardır. Bu savaşlar sonucunda Avşar Beyi Karaağaç Baba önderliğinde Germiyanoğulları´ndan kurtulmuş Hamitoğulları´nın eline geçmiştir. Daha sonraları bölge, tekrar Germiyanoğulları´na geçmiştir. 1381 yılında Germiyanoğlu Süleyman Şah´ın Osmanlılarla akraba olması nedeniyle kızı Devlet Hatun´u Osmanlı Hükümdarı Murad Hüdavendigar´ın oğlu Beyazıt´a verdiğinden Hamit Ovası çeyiz olarak Osmanlılara verilmiştir.
• Sultan Beyazıt´ın Timur´a yenilmesi sonucu, Osmanlıların zayıflaması ile bölge tekrar Germiyanoğulları´na geçmiştir. Germiyanoğulları´ndan memnun olmayan bölge halkı Hamitoğulları´na bağlanmak isteğiyle baş kaldırmıştır. Bölge halkının Germiyanoğulları´na karşı vermiş oldukları mücadele günümüze kadar gelen " Avşar Beyleri" türküsü ile ifadesini bulmuştur.
• Bu nedenle bölge halkı bir süre "Asi Karaağaç" olarak anılmaya başlanmıştır. 1429 yılında ikinci kez Osmanlılara geçen bölge Isparta Sancağı´na bağlanmıştır. Isparta Sancağı´nda iki Karaağaç olunca birine "Şarkîkaraağaç" diğerine de " Garbikaraağaç" adı verilmiştir. Böylece bölge halkı "Asi" töhmetinden kurtarılmıştır. Bir süre sonra Burdur´un sancak olması nedeniyle bölge Burdur Sancağı´na bağlanmıştır.
• Garbikaraağaç, 1870 tarihli "Osmanlı İdari Nizamnamesi" ile 1871 yılında ilçe olmuştur. 1888 yılında Denizli Sancağı´na bağlanan Garbikaraağaç kazası, daha sonra ACIPAYAM adını almıştır.

ACIPAYAM COĞRAFİ KONUM ve YAPI ;

Acıpayam Ovası : İlçenin orta kesiminde, yükseltileri 1.500-2.500 metre arasında değişen dağlarla çevrili bir çöküntü alanın en alçak kesimini oluşturur. Denizden yüksekliği 980 metre kadardır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzunluğu 42 kilometre, eni ise en geniş yerinde 15-18 kilometre kadar­dır. Yaklaşık 725 kilometrelik bir alan kaplar. Ova, kuzeyden yüksekliği 2.500 metreyi aşan Honaz Dağı, doğudan da 2.200 metreyi aşan Eşeler Dağı ile sınırlanır. Güney ve güneydoğusunda yükseklikler biraz azalırken, batısında yine 2.000 metrenin üzerine çıkar. Ova, güneyde, kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan Gireniz Vadisi ile birleşir. Acıpayam Ovası jeolojik yönden oldukça genç bir çöküntü havzasının sonradan alüvyonlarla dolmasıyla oluşmuştur. Kırmızımsı kireçli toprakları oldukça derin ve verimlidir. Ova, Ege Bölgesinin ve yurdumuzun en önemli ovalarından birisidir. Toplam tarım arazisi 413.260 dekar olup, 100.000 dekarında sulama yapılmaktadır. Ovada daha çok tahıl tarımı yapılır. Bunun yanında tütün, anason kaliteli olarak yetiştirilir. Sulama yapılan alanlarda başta kavun, karpuz, fasulye, domates, şeker pancarı yetiştirilir. Ovanın kenarlarına doğru meyve ağaçları yoğundur.

 Acıpayam Ovası

Akarsular :

Dalaman Çayı : Gölhisar´ın güneyinde Yeşilgöl Dağı´nın kuzey yamaçlarından çıkar. 229 kilometre uzunluğundaki Dalaman Çayı, önce kuzeye, daha sonra kuzeybatıya yönelerek Gölhisar Ovası´ndan geçer; bu kesimde Gireniz Çayı adıyla anılır. Ardından Acıpayam Ovası´nın güneyinde büyük bir dirsek yaparak güneybatıya yönelir. Buraya kadar olan kesiminde az eğimli bir yayla suyu görünümünü taşır. Acıpayam Ovası´ndan sonraki orta kesiminde ise zaman zaman ge­nişliği 2,5 metreye kadar inen dar ve derin vadiler içinden geçer ve çağlayanlar yaparak büyük bir hızla akar. Yöre halkı bu vadilere Gireniz Vadisi (Gireniz Deresi) adını verir. İki tarafındaki dağlardan gür akışlı Hüsniye ve Gürlek sularını, doğudan ise yazın kuruyan Gökçay, Örençay, Cehennem Deresi gibi küçük suları aldıktan sonra, Ören Tepe ile Bulgurlu Tepe arasından Dala­man Ovası´na girer. Burada bir ova ırmağı biçiminde yavaş akarak doğudaki Kara Burun ile batı­daki Akça Burun arasından Sarısu yöresindeki sığ bataklıkta Akdeniz´e ulaşır. Bir çok yeraltı kaynaklarıyla, özellikle Gölhisar yöresindeki kalkerli yapı altındaki sularla beslendiği için yaz mevsiminde de suları boldur. Akaçlama havzası 3.500 kilometrekare olan çayın ortalama debisi 49 metreküp/saniyedir. Dalaman Çayı Rafting Sporları için uygun bir yerdir. Burası en kısa sürede turizme kazandırılmalıdır.

Dalaman Çayı 

Dağlar :

Honaz Dağı : Ege Bölgesi´nin en yüksek dağıdır. Denizli ilinin 25 kilometre. doğusunda, Merkez ilçe ve Acıpayam Ovası arasında yer alır. Yüksekliği 2.528 metredir. Doğu-batı ve kuzey-güney doğrultularında yaklaşık 15 kilometre boyunca uzanır. Genelde kütlesel bir biçim gösterir. Honaz Dağı, Büyük Menderes çöküntü alanının bir parçası olan Çürüksu (Aksu) Havzasının güney kenarında çok dik yamaçlarla birden yükselir. Bu kesimde adını aldığı Honaz ilçesi yer alır. Batıdaki Babadağ kütlesinden Bağırsakdere ile ayrılır. Doğuda Kocaçay´ın derin vadisiyle sınırlanır. Güneyinde uzanan Acıpayam Ovası´na kuzeyde olduğu gibi dik olarak inmez; araya geniş alanları kaplayan 1.200-1.300 metre yüksekliğindeki plato düzlükleri girer. Göçerler tarafından yaylak olarak kullanılan Honaz Dağı´nın kuzey yamaçlarının alçak kesimlerinde kızılçam, daha yükseklerde ise karaçam ormanları geniş yer tutar. Honaz Dağında bugün " Yamaç Paraşütü " yapılmaktadır.

Honaz Dağı

Bozdağ : Acıpayam ilçesinin güneybatısında, Gireniz Vadisi ile Tavas ilçesinin Barza Ovası arasındadır. Tavas-Acıpayam ilçe sınırını oluşturur. Yüksekliği 2.421 metredir. 

Bozdağ 

Eşeler Dağı : Acıpayam Ovası´nın doğusunu kuşatır. Denizli-Burdur sınırı boyunca uzanır. Yüksekliği 2.254 metredir.

Eşeler Dağı 

 Elmadağı : Dalaman Çayı´nın (Gireniz Çayı) güneyini kuşatır. 1.805 metre yüksekliktedir. Denizli-Burdur sınırını çizer ve Söğüt Dağları´nı içine alır.

Elmadağ 

Vadiler :

Gireniz Vadisi : Halk arasında "Gireniz Deresi" olarak bilinir. Acıpayam ilçesinin güneyinde olan bu vadi, Çameli İlçesi ve Bozdağ arasında yer alır.Gireniz Vadisi boyunca Acıpayam´a bağlı 19 yerleşim yeri vardır. (Kelekçi,Alcı,Akşar,Benlik,Çakır,Çiftlik,Eskiköy,Gölcük,Güney,Hacıkurtlar,Hisar,Karaismailler,Kuzören,Ören, Olukbaşı, Sandalcık, Suçatı, Yolçatı, Boğazdere) Gireniz Vadisi boyunca kızılçam,karaçam,çınar,söğüt,ılgın ve Bozdağ´ın yükseklerinde sedir ağaçları yer alır.

Gireniz Vadisi

Yaylalar :

Eşeler Yaylası : Acıpayam´ın doğusunda yer alır. Yaylaya, Yazır ve Dodurgalar Beldeleri ile Gümüş Köyünden ulaşılabilir.

Eşeler Yaylası 

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

     Ege Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi geçiş noktasında olması nedeniyle, ilçemiz değişken bir iklim yapısına sahiptir. Kuzey kısımlarında Göller Bölgesi´nin iklim özelliklerini taşır. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı, bazen de kışlar ılıman geçer. Güneye inildikçe Gireniz Vadisi boyunca Akdeniz İklimi hüküm sürer. Kimi zaman sert, fazla yağışlı bir kış yaşanırken kimi zamanda ılıman bir kış mevsimi görülmektedir.

    İlçe, bitki örtüsü bakımından da hem Akdeniz Bölgesi hem de Ege ve İç Anadolu Bölgeleri arasında geçiş özelliği taşımaktadır.

Öğretmen Sayısı · İlköğretim öğretmeni sayısı : 384 · Ortaöğretim öğretmeni sayısı : 265 · Sözleşmeli öğretmen Sayısı : 72 · Ücret karşılığı görevlendirme : 69´dur.

2010 yılı adrese dayalı nüfus sayımına göre, toplam ilçe nüfusu 57.533 kişidir. Bunun 12.965´i şehir merkezinde; 24.968´i beldelerde; 19.600´ü köylerde yaşamaktadır

Okul Sayısı · Acıpayam´da toplam 47 eğitim ve öğretim kurumu bulunmaktadır.

Kaynak: internet siteleri